Nerea Ibartzabalen nagusitasuna Zumaian

Arkaitz Oiartzabal Agirre “Xamoa”, Asier Otamendi Alkorta, Ibon Ajuriagojeaskoa Garmendia, Miren Artetxe Sarasola, Nahikari Gabilondo Mendizabal eta Nerea Ibartzabal Salegi bertsolariak igo dira gaur arratsaldez Zumaiako Aitzuri pilotaleku berriko oholtza dotorera. Sarrera guztiak egun batzuk lehenago salduta, harmailak bertsozalez lepo (700 lagun inguru). Kanporaketa baten faltan, kalkulagailuak sutan daude dagoeneko!

       

Zallatik Zumaiara jauzi egin du asteburu berean bertsolari txapelketa nagusiak. Bezperan moduan, udazkeneko egun paregabea, eguzkia eta giro epela. Arratsaldeak aurrera egin ahala, ordea, tenperaturak gora egin duela esan daiteke, bertsolarien jardunak hala eraginda. Seikotea aztertzen hasita, euren herrialdeetako finaletan kantatzea zer den dakiten bertsolariak denak ere, Nahikari Gabilondo zarauztarra salbu. Bertsolari horietako batzuk, gainera, bertsozaleen ahotan dabiltza bolo-bolo azken asteetan, euren plazako jardun emankorra dela medio: Nerea Ibartzabal eta Miren Artetxez ari gara, besteak beste. Edozein kasutan, sei bertsolariak ere eskarmentu handikoak eta euren onena emateko prest hurbilduak Zumaiako hitzordura.

 

 

Saio puntuagarriari hasera eman aurretik, haserako agurren tartea, ohiko moduan. Azken boladan Zumaia hizpide izan da hedabideetan, “Game of thrones” telesail ezagunaren kokaleku ez ezik “Ocho apellidos vascos” filmako pasarte batzuk ere bertan grabatu izanagatik. Ibon Ajuriagojeaskoak erreferentzia horiek izan zituen hizpide:

 

Kaixo Zumaia kantura nator

hona estrainekoz

errodajea hasiko dugu

kameraz ta fokoz

“Ocho apellidos vascos”

geurea hobea askoz

kasting-erako aurkeztu gara

seikote apropos

tronurik ez dugu gaurkoz

bertsoen jolas ta jokoz

barruan dugun bertsio onena

ematera gatoz.

 

Marta Ugartek gidatu du saioa, eta agurren ondotik 8ko nagusiko ariketak eman die hasera lan puntuagarriei. Miren Artetxe eta Nahikari Gabilondoren lana izan da bereziki txalotua, elkarrizketa aparta osatu baitute elkarri erantzunez eta elementuak ekarriz uneoro ofiziora. Hotel bateko garbitzaileen paperean aritu dira, gela bakoitza garbitzeko 10 minutu baino ez dutelarik. Egun osoa daramate lan horretan. Lapurtarra hasita, hona hemen osatu duten lana:

 

Maindireetan perfekzioa

ispiluetan dizdira

denak egoki egon behar du

lanpara ederren argira

gero milesker xume triste bat

helduko balitz sikira

ile txiki bat aurkituz gero

ederki kexatzen dira.

 

Nagusiak maiz esaten digu

ez garela portatzen fin

gelarik gela minutu orori

ateraz mila etekin

guztia ezin egin ta hautatzen

beharko genuke jakin

Koadroei hautsak ondo astindu

Edo ta oheak egin.

 

Egunez egun aurkitu behar

zalantzari erantzuna

soldatak baino haundiagoa

dugu erantzunkizuna

gu biontzako matematikak

krudelak dira laguna

hamar minutu gela bakoitza

ta hamar euro eguna.

 

Ile ta zimur guztiak ondo

uzteko zenbat apuru

azkar ta ondo egin zazue

jarri digute helburu

hamar minutuz ahal bezain ondo

dena txukun uzten dugu

beren etxeko logelak baino

askoz hobeto seguru.

 

Besteen poza bilakatzen da

gu biontzako desgrazi

egoerari buelta ematen

oraindik ez dut ikasi

artrosian ta lunbareetan

hobe ez pentsatu kasi

hotelekoak bukatzen dira

eta etxekoak hasi.

 

Artrosia ta gerriko mina

ez dira xamurrak klaro

baina honetan ditugu jada

urte gehiegi igaro

etxeko lana ez da hobea

hori oso argi dago

hemen gutxitxo kobratzen degu

ta han askoz gutxiago.

 

 

Lanetan aurrera eginaz, 8ko nagusiko ariketak 8ko txikikoari eman dio paso. 8ko nagusiko ariketan Asier Otamendirekin halamoduzko bertsoaldia osatu ostean, ariketa honetan hasi da Nerea Ibartzabalen erakustaldia. Gozoki denda bateko langilea da Nahikari Gabilondo, eta bertako bezeroa Ibartzabal, denbora luzean hara eta hona dabilena. Gabilondo laguntza eskainiz hurbildu zaionean, ahoa bete gozoki duela ikusi du. Nahikarik irekitako bideari ederki segi dio Ibartzabalek, ume inozente ez hain inozentearen papera bere eginaz:

 

Ondo kudeatzea

ez da hain erreza

bezero lotsagabe

eta aldrebesa

ahoa hemen husterik

ez zazula pentsa

baina utzi patrikan

dezun palotesa.

 

Palote hori gero

probatu nahi nuke

bakarrik dauzkat eta

bederatzi urte

ta ipuinek horrenbeste

fantasia dute

sorginek gozokiak

pozointzen dituzte

 

Nik ez det aterako

erraz etekina

hala begi itxirik

jardungo bagina

bederatzi urterekin

bizkorra jakina

ta zu zera pozoirik

ez duen sorgina

 

Baina apurka apurka

banoa handitzen

nahiz eta lehen neskato

hain formala nintzen

harrapatu egin nauzu

gozokiak biltzen

ikusten ez bazaitut

ez zara esisititzen.

 

Ez sartu begi itxi

hoien babesean

nahiko azukre bada

zeneukan gosean

hona ez zaite sartu

denbora luzean

zure gurasoekin

etorri ezean.

 

Baina ez zaitez ipini

orain hain erreta

amakin etorriko

naiz berriz tarteka

ta umore txar horri

emaiozu buelta

pika-pika gehiegi

jan dituzu eta.

 

 

Zumaiako saioan ez da puntu erantzun gogoangarriak entzuteko aukerarik egon tamalez. Puntu sortaren batean tematika bera ere behartu xamarra begitandu zaigu, eta punturen bat modu traketsean proposatua ere bai: noiztik da arraunketa proba bateko saria “banderola”? Edozein kasutan, Nerea Ibartzabalen lana nabarmenduko dugu atal honetan:

 

Nora bidaiatuko

zenuke gustura?

Abioia eskeinita

niri ez dit ardura

Chicago, Massachusetts,

ta agian Kuba

mundua repasatzen

pasatu dut uda.

 

Zergatik da polita

beti kanpokoa?

Etxekoa da asko

ikusitakoa

hori da modernook

daukagun jokoa

baina buelta izaten da

beti gustokoa.

 

Bisitatzeko toki

asko dago hemen

ta hori ikusten da

bertan nahiko garden

begira ze paisaiak

hain dotore dauden

kanpoan nik ez dakit

zertan ari garen.

 

10eko txikiko ariketa heltzerako giroa pil-pilean Aitzuri pilotalekuan. Gaiek ere bidea ireki dute bertsolarien luzimendurako, eta ikusleen txaloak ugaldu dira bertsoladi hauek aurrera egin ahala. Ibon Ajuriagojeaskoak eta Nahikari Gabilondok bertsoaldi ederra osatu dute elkarri erantzunaz eta batek irekitako bideari besteak segiz etengabe. Bikotea dira, Nahikari herriko zinegotzia da eta orain Europako Legebiltzarrera joatea proposatu diote. Kontziliazioa izan dute hizpide, politikarien kasuan are zailagoa dena, kasu askotan. Hona hemen bertsoaldia, bizkaitarra hasita:

 

Bidaietan badira

horrenbeste gastu

baina gure giroa

ez al da eskastu

zure bizitza egin dut

nik beti erraztu

zure kurrikuluma

nahi duzu aberastu

bi ume dituzula

ez sekula ahaztu.

 

Giroa berdin dago

gutxi-gorabehera

kurrikulumarena

diozu, bai zera!

Ta umeez ahaztea

posible ote da?

Ezingo degu utzi

holako aukera

eta etor zaitezte

nerekin batera.

 

Onartu gura duzu

orduan eskaintza

Bruselasera joanda

guztian emaitza

soilik ez dago zugan

gure etxeko giltza

zure ondoan joatea

da zure baldintza

umeek ta nik dugu

herrian bizitza.

 

Nahiz herri hontan bizi

geran gu luzaro

ez nuke nahi denbora

gehiago igaro

nahiz eta aldaketa

gertatu arraro

neretzat dena oso

argi dago klaro

bizitza gauden leku

hartan bertan dago.

 

Harritu egiten naiz

hori eskatzean

zuk ez ote dakizu

zer duzun atzean

non nagoen lekua

ondo pentsatzean

nik ondoan nahi zaitut

betiko antzean

ta umeek nahi dute

amatxo etxean.

 

Esan dezu ez zarela

lekuz aldatuko

jarrera ezkorra dezu

hitzegin orduko

beraz ezezkoa da

zure hitzak lekuko

batera egoteari

nola egin uko

eta erabakia

ez det nik hartuko.

 

Arkaitz Oiartzabal “Xamoa” eta Nerea Ibartzabalek ere elkarrizketa polita osatu dute ariketa berean. Argazkilaritza estudio bat dute elkarrekin eta orain arte ezkontza zein jaunartzeetarako erreportajerik egin gabeak dira biak. Jardun horretan hastea proposatu dio Ibartzabalek Xamoari. Hona hemen bertsoaldia, Xamoa hasita:

 

Adiskidetzat daukat

argazki kamera

nahiz ta pobrea izan

gure ibilera

Nerea nola joan

jaunartze batera

sortzaile izan nahi nuen

zerorren antzera

ta ez naiz ausartzen nire

sorkuntza saltzera

 

Ta sentitzen al zara

nolabait poeta

orain bi argazki eskas

ta orain karneta

orain bertsolariak

eta txapelketa

kontraesanak zilegi

ditugu tarteka

hemendik ez daukagu

bizitzerik eta.

 

Baina ez da zertan eman

halako saltoa

bada erdibide bat

hori da gakoa

egigun gogoeta

behar bezalakoa

irribarre bat nahi dut

nik benetakoa

ta ez haur bati derrigor

ateratakoa.

 

Baina ikusten dira

beti ta edonun

nahiz gai hortan hortera

duten denek jardun

guk teknika berriak

ditugu ezagun

eta irri berriak

ere noski lagun

jaurnatzeko argazkiak

berrasma ditzagun.

 

Jaunartzekoak dira

kontu sensibleak

zuk zureak dauzkazu

eta nik nireak

nahiz ta biak sentitu

sortzaile libreak

desberdindu behar dira

gu bion ideak

bidegurutzeak ta

gurutzebideak.

 

Beraz hona arte eman du

gure eguzkiak

ta desberdindu dira

geneuzkan astiak

nik pozik hartuko dut

umea, piztiak

ta flashez bete orain

jaunartze guztiak

nik ogia nahi baitut

eta ez ostiak.

 

 

Saioko azken zatiari dagokionez, hamaika helduleku izan ditzakeen gaia proposatu du gaijartzaileak: “zaborretara botatzera joan zara, baina gorde egin duzu azkenean”. Bertsolariek hainbat proposamen egin dituzte gaiaren harira, eta jarraian Nahikari Gabilondoren eta Asier Otamendiren bertsoak daude irakurgai, zer nolako aukerak hautatu dituzten kontuan hartzeko. Bereziki deigarria izan da Otamendiren kasua: bera izan da kartzelatik itzultzen azkena, eta bere aurretik jardundako bertsolariek zamatutako karga dramatikoa arintzea lortu du bere lan orijinalarekin. Saioaren hasera partean bereziki gorabeheraren bat izan ostean, saioa errematatzerako orduan bete-betean asmatu du Urretxun jaiotako bertsolari gasteiztarrak.

 

Hona hemen Nahikari Gabilondoren lana:

 

Apirilaren hamalaua zen

gau euritsu ta iluna

istripu batek gure semea

ondotik kendu ziguna

eta geroztik negar hotsa det

eguneroko jarduna

madarikatuz Jokin bidetik

atera zuen laguna

nahiz ta askori gertatu zaion

guri gertatu zaiguna

minez sofatik altxatu gabe

igarotzen det eguna.

 

Sofak irentsi ninduenetik

pasa da nahiko denbora

eta geroztik galduak ditut

hamasei kilotik gora

nahiz eta nere malko artean

ni ez nagoen gustora

kanpora irten nahi dut hemendik

kanpora bai baina nora

ta ohartu naiz inola ere

ez naiz helduko inora

lehenengo urratsa egin ezean

nire minetik kanpora.

 

Erabaki det hartu behar det

erosi nion maleta

ta ipini det haren arropaz

ta oroitzapenez beteta

edukiontzira heldu naiz eta

laster galdu det oreka

begiak malkoz ipini diot

maleta horri arreta

etxera itzuli ta utzi det berriz

armarioan gordeta

ahaztu gabe aurrera egiten

ikasi behar det eta.

 

 

Hunkigarriak, benetan, zarauztarraren bertsoak. Jarraian, Asier Otamendiren kartzelako lana:

 

Gure etxea garbitzeko ere

ailegatu da sasoia

beiratu ditut ganbaraldean

berdin behia eta goia

aurkitu ditut jostailu zaharrak

ta aurkitua dut lohia

dena garbitu ta gordetzeko

badut baina arrazoia

zaborretara bota behar nuen

baina gordetzera noia

hamalau urte nituenean

lapurtu nuen Playboya.

 

Argazkieri emana diet

lehenbizi pare bat buelta

hobeto nuke errebista hau

nere kajoian gordeta

gure bizitzak nola eman dun

egundoko aldaketa

errebista hau sentitzen dut nik

emoziotan beteta

ta une hontan egin behar dut

oroimenan ariketa

rebista hontara mugatu baitzen

gure sexu heziketa.

 

Alde batetik poza ematen du

beste aldetik desditxa

dagoeneko rebista dago

horiztatua ta hitsa

garai hartatik gure garaira

aldatu zaigu bizitza

guraso elkarte batean nabil

hor egiten dut ekintza

ta aldaketa sartu nahiean

buru-belarri gabiltza

gaur heziketa izan dezaten

zabala eta anitza.

 

 

Ariketa gehienetan gainerako bertsolarien gainetik ibili ostean, Nerea Ibartzabalek jaso du punturik gehien (698.5) eta horrenbestez azaroaren 4an Maule Lextarren kantatzeko txartela lortu du. Gainerako bertsolariek zain egon beharko dute aukerarik duten ala ez jakiteko: Nahikari Gabilondo (661.5), Miren Artetxe (661.5), Arkaitz Oiartzabal “Xamoa” (627.5), Asier Otamendi (617.5) eta Ibon Ajuriagojeaskoa (616). Tolosako final laurdena baino ez da falta. Tentsioa arnas daiteke…