Estaldura mediatikoa
Estaldura mediatikoa –
Nazioarteko hedabideek bertan izan zuten presentzia dela eta, hedabideratzeari dagokionez zikloaren gailurraren hasiera Hernandorenak Parisen 1958an antolatutako saioak markatu bazuen ere, Euskaltzaindiak antolatutako txapelketak izan ziren gailur horren ardatza: Parisko lehen saioaren inguruan hemezortzi testu bildu ahal izan bait dira, kanporaketei buruzkoak kontutan hartuta; 1960ko txapelketen inguruan, berriz, 260, sailkapen fase gisa funtzionatu zuten herrialdeetako txapelketei buruzkoak kontatuta; eta goranzko bide horri jarraituz 1960kotik 1967kora kasik bikoiztu egingo zen kopurua.
Bestalde, Hernandorenaren txapelketarekin alderatuaz, 1958ko hartan testu gehien argitaratu zuen medioa Ipar Euskal Herriko Herria aldizkaria izan zen, eta haren atzetik erbesteko Amerikako Euzko-Deya eta Pariseko Euzko-Deya kokatzen ziren; aldiz, Euskaltzaindiak antolatutako txapelketen kasuan Gipuzkoan kokatutako hiru medio eta Nafarroako laugarren bat izango dira arreta gehien jarriko dutenak: El Diario Vascok 80 testu argitaratu zituen, La Voz de Españak 46, Diario de Navarrak 34 eta Zeruko Argiak 31. Lehenengo biak Gipuzkoako lidergorako lehian zebiltzan bi egunkariak ziren; hirugarrena liderra zen Nafarroan, eta laugarrena euskarazko prentsan. Euskaldunen zatirik handiena aurkitzen den eremuko medioek bere egin zuten, bada, txapelketarekiko arreta.
Lau medio nagusi hauetaz gain, zabala da, berebat, gaia jorratu zuten medioen zerrenda, euskarazko medioen sarea hartzen hasia zen dimentsioaren eta gaiak sortzen zuen interesaren adierazle: Olerti, Anaitasuna, Gure Herria, Euskera, Aranzazu, Herria, Hierro, El Bidasoa, Príncipe de Viana, Goiz-Argi eta El Correo Español.
El Diario Vascok eta La Voz de Españak, txapelketa guztietan eraman zuten lehen orrira albistea eta gauza bera egin zuen Zeruko Argiak ere. Bestalde, bertsolarien elkarrizketak zerbait ohikoago bihurtu ziren. Horrela, txapelketen aurretik elkarrizketatzen zen bertsolari bakarra Basarri baldin bazen, orain Uztapideri ere hainbat elkarrizketa egin zizkioten, berezkotik, ikasketarik gabe, egiten duen baserritar azkarraren irudia eraikiz. Pixkanaka beste bertsolariengana ere irekitzen hasiko da, gainera, abanikoa: Arozamena, Mitxelena, Lazkao Txiki, Patxi Etxeberria, Nikolas Zendoia…
Kronika da, noski, kazetaritza generoen artean errege. Estaldurarik indartsuenaren lehian zebiltzan Gipuzkoako bi egunkarien artean, esaterako, urtero aurki daiteke finalari buruzko pieza kuriosoren bat. 60koari buruz, adibidez, honela ekiten zion La Voz de Españak:
“Abarrotado estaba el Victoria Eugenia mañana y tarde, habiéndose agotado las localidades y quedando fuera del teatro centenares de personas, que siguieron las incidencias del concurso a través del servicio de altavoces instalado. Y cuidado que hacía frío. Pero ello no enfrió el entusiasmo de quienes tenían ‘localidad’ al aire libre.” (La Voz de España, 1960/XII/20, 6. or., “Basarri renovó su título de campeón de bersolaris tras una competición que constituyó un rotundo éxito”; M. V.)
1962ko buruz burukoaren hasiera honela kontatzen du, berebat, El Diario Vascok:
“La elección no era difícil, ahí les tenemos de nuevo frente a frente a los dos colosos de siempre, a los dos veteranos, a los dos amigos. Y la lucha va a ser reñida, muy reñida.
En los versos de punto forzado hay ligera ventaja para Basarri. En el de los cuatro pies forzados, Uztapide alcanza a Basarri […] Hablan de escoger un Santo Patrón para los bersolaris. Uztapide no entiende gran cosa en estos menesteres, es el bardo arlote, de sentido común, de mucho corazón y de la manera que puede […] quiere que Pedro Mari Otaño sea el Patrón de los bersolaris. Basarri, el sapiente, cuaja dos estrofas de antología […].” (El Diario Vasco, 1963/I/01, 7. or., “Uztapide, campeón de bersolaris”; Koplari)
1965ekoari buruz La Voz de Españan kronikatik iruzkinerako pausoa ematen du Basarrik:
“Michelena, de Oyarzun, hasta el momento que le toco abordar el tema del ‘vestido de su esposa difunta’, para mi apreciación particular, merecia ir a la cabeza […] Es aquí donde dio un bajón impresionante […] Los nervios, en un campeonato, no están en su sitio […] ‘Lazkao-Chiki’, el subcampeón […] es como el perro libre —si vale el simil— que sigue atentamente las huellas de la pieza.” (La Voz de España, 1965/I/02, 9. or., “Mi impresión”)
Edo 1967an xehetasun batean topatzen du Anthon Gazteluk giro kronikaren hari muturra:
“Lo que no ha sabido ‘Xalbador’ y posiblemente ninguna de las casi cuatro mil personas que se hallaban el domingo en el Frontón de Anoeta, es que una mujer —joven y bonita, todo hay que decirlo— lloró cuando el vasco-frances cantó su berso, haciendose oir entre los desafortunados e injustos silbidos del público […].” (El Diario Vasco, 1967/VI/13, 13 or., “Aplausos, pitos y lágrimas de mujer en la jornada final de Anoeta”; Gaztelu, Anthon)
Estalduraren bolumenean eragina duen elementu garrantzitsu bat txapelketen inguruan sortutako polemikei eskainitako testuena izango da. Polemika ugariko txapelketak izan ziren eta bolumen handia hartu zuten prentsan. Bestalde, berrikuntza handiena irratia eta telebistaren presentzia izan zen. Polemikak, irratia eta telebista aurrerago ikusiko ditugu, ordea.
