Haizea dator ifarraldetik –
“Haizea dator ifarraldetik, hego berotik ekaitza,
ez da nabari lanbro artean zuhaitz hautsien amaitza.
Eguneroko lagunak ditut beldurra eta zalantza,
ardo txar honek eragiten dit noraezeko balantza”.
Ez dakit euskalgintzan ere beldurra eta zalantza ez diren nagusi, haizeak alde jotzen digun edo haizearen kontra egin behar dugun beti edo haizerik badabilen ere. Aurrekoan esan nizuen bezala, ezkutuko lagun batek, berri hau helerazi zidan: “El euskera entró Álava en el siglo VI y desde la llanada se expandió a Bizkaia y cuenca del Deba”.
Nik bertsoz erantzun eta berak ere hala egin zezan eskatu nion. Eskatu eta egun gutxira iritsi zitzaidan bere bertso sorta. Bertsolari ona da ezkutuko laguna, badu izen eta abizenik, berak anonimatoan mantendu nahi badu ere. Izenaz gain, izana ere badu. Bertsotan ibilia da, txapelketak irabazia… akaso goizegi utzi zuen plazako jarduna, haizea beti alde ez nonbait. Aspaldi ez dut berarekin abestu, aspaldi ez dudala ikusten, aspaldian ez gara elkarrekin bildu… baina estimu handian dut ezkutuko laguna. Ezkutukoa eta urruneko laguna. Bertsoek ere urrunetik etorriak dirudite. Argitaratzeko baimena eman dit eta hemen zuen gozagarri:
Lan batec sortu dituz seculaco lehiac
han-hemen phiztuz doaz contraco ideyac
Ez ahal dituc altzaco guerlaraco deyac…
Ene ouste xüxena erranen dereyat.
EHU ta Deustu lagun Estiballes,
arras betheric ciaudec alfombra-saltzaillez.
Gueçur-aphain anceco fabullac erainez.
Nehor egui sano bat aithortzeco gai ez !
Martinez-Abaituac Santana-Lakharrac
Pikhondo usteleco elkharren adarrac.
Jakin-ouste-handico ezjakin çantarrac !
Gueure damu gaitzean ez dituc bakharrac!
Nola sinhes ditaique jauntto hauen hitza
urratzen dutelaric lehenengo baldintza :
Euscara explicatzen erderaz dabiltza
(Eguiac topatzeco egurrezco guiltza…)
Manuel Larramendi hil çanetic-hona
hemen ez dogu eukin eguraldi ona.
Çantar honeec ez baina ha zan ha guiçona,
hac iraulico leukec hauena laurona !
Euscara dogu oso-oso aspaldico
Tuval deitzen omen cen baten askazico..
Babel eraitsiz güero hor egon da tinco,
Bibliac esaten yeuscuc, haulan doc ta kito !
Romatic askaturic, euren kathetatic,
“mairua” bota gendun gueure atetatic.
Celan ba ikharatu “keltar” batengatic ?
Odola garbi dogu garai haietatic..
Beraz, geu içan gaituc bethi etchecoac
inor-ez-beçalaco Erre Hachecoac..
(Bizcaya. bayausec, bai, odol baltcecoac…
Agote kasta edo mañex antzecoac…)
Horra nic declaratu euscal historia,
argui al daucac Arkhaitz cein den theoria?
Cathedraticuena baicen dotoria
Haiena utzi yoat çapal eroria!
Horra, haize erauntsia, inork erantzuterik nahi balu bitartekaritzarako prest nengoke! Hala ere, beldurti samarra ni, oraindik ez natzaizue txapelketako haize korronteez aritu. Baina izan, badira! Oihana Iguaranek hala zioen Garaziko saioan: “Lehen haize kolpea, gaur da korrontea…”. Korronterik ez dut sumatzen oraindik nik, kantatu ez duten bertsolariak era badira… horien artean ere badaude haizea beti alde izan ez dutenak… aurten haize korronteak norabidez aldatzera doazela esango nuke, hurrengoan idatziko dizuet horren inguruan, ausartzen banaiz behintzat. Bitartean, ongi bizi eta poetak liokeen bezala: “…irrintzi gorriz jauzika dator irabazleen zaldia”.
