Erdu Durangora, Joxemiel – Testua: Igor Elortza Argazkiak: Zarateman (Wikimedia) Bi bider bakarrik egin nuen bertsotan Lazkao Txikigaz. Lehenengoa Beasainen izan zen, nire bigarren lehengusina batek deituta hango institutuko jai batera joan ginenean Unai eta biok. 1991 izango zen, hala esango nuke, aurreko abenduan Araba eta Bizkaiko finalean lehenengoz lehiatu eta gero, Arriagan, gizon
Entzulea – Entzule izatea sekula ere ez da erraza izan. Ttikitatik bertzeen hitza aditzen ikasteko ahaleginak egin ditugu baina aunitzetan gurea bakarrik aditzen dugula iruditzen zait. Haurren bertso eskoletan argi ikusten dut hori, bertsotan dabilenak gainerakoek entzutea nahi du baina gero gainerakoei entzuteko nahiko lan… Helburua bertsotan aritzea da, baina baita aditzea ere. Aritzetik
Euripidesen bertsoak – Testua: Fredi Paia “Ardorik ez dagoen lekuan ez dago maitasunik” (Euripides, Salamina K.a. 480-Pella K.a. 406). Euripides K.a. V. mendeko bertsorik tragikoenak bota zituen heriotza tragikodun bertsolaria izan zen; Bilintx greziar bat, alegia. Bere irudia ageri diguten eskulturetan: hodi-edalontziak asmatu aurreko sudurra, kirru-zapak, bizardun eta irri ttipiarekin azaltzen da beti. Berrogeialdi,
Dengbêjî – Herri kurduaren ahozko bat-batekotasuna – Testua: Zinar Ala (erredakzioan itzulia) Ahozko inprobisazio kurduari Dengbêjî esaten zaio. A capella edo musika-tresnekin lagunduta abestu daiteke, bai haizezko tresnekin (duduk-a, bilûr-a, nei-a, zirne-a) edo sokazkoekin (tembür-ra musika-tresna nazional kurdua eta biolina edo kemance-a). Maiz, istorioak kontatzen dituzten abestiak kantatzen dituzte dengbêjek, buruz dakizkitenak, eta, beste
Txoriak gara kaiolan – Doinua: ETAren su etenetik. Pertsonak beti omen du Askatasuna senean, Baina asko tresabira Biltzen gara zuzenean. Burua bertan jarrita Nagusien esanean, Goizeroko alpistea Janez modu otzanean. Sarritan ideia bera Etortzen zait, azkenean, Gure pentsamenduetan, Aisialdian, lanean, Txori txikiak garela Kaiola baten barnean. Homo Sapiens omen da Biologian
Luzia Goñi – Testua: Gorka Erostarbe Argazkiak: Dani Blanco (ARGIA) Kaleko bertsolaria izan zen; kalean ikusitakotik zein barrenean sentitutakotik idazten zituen bertsoak. Bizitza erdia eman zuen alderrai, eskuetan oinarrituriko ofiziotan; beste erdia bertsotan, emakumerik apenas zebilenean. Oholtzan ez, normalean berak nahi zuen lekuan kantatzen zituen aurrez prestatuak. Ehunka egin zituen azken 40 urteetan. Aurten
Ziri bertsoak – Ziri bertsoak, I.atala XIV.mendetik XX. mendea arte Testua: Patri Urkizu Hobe da irriaz idaztea negarrez baino, Irri egitea baita gizakiaren berezitasuna. (Rabelais, Gargantua… 1535) Ziri eta irri, Irri eta zirika deitu zion Piarres Lafittek mota honetako bertsoen bilduma sailari Kantu, Kanta, Khantore liburuxka ederrean (Baiona 1967,
JOXPINAXI – Testua: Iñaki ArriarAn Argazkiak: Kutxateka 1885ean, andrazko pilotari batek, frontoiak betetzeaz gain, bazterrak ere astindu zituen. Joxpinaxi Lazkaoko pilotariaren gaitasunak aho zabalik utzi zituen ikusle guztiak. Ramos Azkaratek bertsoak jarri zizkion Lazkaoko neskatxari. Emakumezkoak pilotan jolasten ikustea, zorionez, gero eta ohikoagoa egiten ari zaigu. Baina, urte asko ez dela, guztiz arrotza zen.
Bertso eskola diasporan – Pandemia garaiak hala behartuta, online bertso-eskolak ikusi ditugu han-hemenka. Ez da aukera txarra, besterik ezean. Horrek mugatu egiten du bertso eskolen azpiegitura, lehen edozein gela-zoko aski baitzen: erratz bat lortuz gero guztiz ekipatua zegoen. Orain ordenagailua, mugikorra edo dena delakoa oinarrizko ekipazio bilakatu da, sareko konexio onarekin batera. Ezinbesteko teknologiak zaildu
ERIK ETA WIN – Testua: Unai Muñoa Argazkiak: Buhameak taldea Ander Lizarralde (bertsolaria), Unai Muñoa (bertsolaria), Aitor Atxega (musikaria) eta Imanol Kamio (musikaria) gara Buhameak taldeko kideak. 2013an sortu genuen lehendabiziko emanaldia eta Ez gara Palestinaz ari! jarri genion izena. Ikuskizun hura izan zen Buhameak taldearen abiapuntua eta orduko esperientzia errepikatu nahian ekin genion
Bertsopaperak – Testua: Pello Esnal Argazkiak: Xenpelar Dokumentazio Zentroa Bertsopaperez ari garela, argi izan behar dugu noizko bertsopaperez ari garen: lehengoez ala gaurkoez. Izan ere, nahiz eta hitz bera erabili biak izendatzeko –bertsopapera–, funtsezko aldea dago bien artean. Idazlan honetan, biak ditugu gai, oso soil bada ere, asmo batekin: argi uztea bien arteko funtsezko
Ixolamenduaren bertsoak – Testua: Jon Maia Argazkiak: Bertsolari aldizkaria Nire bertsolari ibilbidean izan dudan esperientziarik berezi eta sakonenetakoa izan da Ixolamenduaren bertsoakizenez bataiatu dudana. Ez dut inoiz ahaztuko eta altxor gisara gordeta dauzkat gure memoria kolektiboan betirako geratuko diren asteotan idatzitako bertsoak, bueltan jaso ditudan mezuak eta opariak eta egindako harremanak. Izan ere, bertsolaria
Neguak dakarrenaz – Doinua: Zure bular politak Neguak ez zaitzan ohi gisara beldurtu, nire besoetan nahi zintuzket kuzkurtu, kanpoko elur malutak muxu beroz urtu; azaroa ez dadin arazo bihurtu. Hartu neguan hotz den beste berotasun, hartu neguan dar-dar den beste maitasun. Heldu nahi zaitut estu, sentitu nazazun; besarkada bat zer den ulertu dezazun.
Begiratu panoramiko bat lanbroari – Testua: Maialen Lujanbio Zugasti, EHBEko kidea eta bertsolaria Argazkiak: Xenpelar Dokumentazio Zentroa Bertsoak etenik ez du. Bertsoa ari da. Ari du. Bertsotan ari gara. Norbere baitan edo norbere leihoan. Uhinetan. Wifian edo kablean. Hotsez edo hatzez. Bideoz edo gabe. Bertsoa ari da. Ari gara. Bertsoak etenik ez du. Ez
Silver bueltan da – Testua: Alazne Untxalo Argazkiak: Xenpelar Dokumentazio Zentroa eta Bertsolari aldizkaria “Erran ezin den horri guztiari; gorrotatu arren, maitatu beharreko horri guztiari; gezurra borobila diren egia faltsu horiei… bertsoak jartzeko tenorea iritsi zaie nire partetik” Sarrera Xabier Silveira Etxeberria, (Lesaka, 1976), bertsolaria. Aita portugaldarra eta ama lesakarra. Taberna bateko semea,
Oier Sanjurjo – Bertsolaritza gustukoa izan dut txiki-txikitandik. Herriko ikastolan, Lizarra ikastolan, jaso nituen lehen sentsazioak. 80ko hamarkadan hasita zegoen jada bertsolaritza jarduna Nafarroako ikastoletan. Garai hartan, Nafarroako Euskara Zerbitzuak bertsolaritza sustatzeari ekin zion Ikastolek hala eskatuta, eta joan zen mendearen azken bi hamarkadetan halaxe gauzatu zen, bertsolaritzari indarra emanez. Lizarran bi bertsolari aritu ziren
Telebertsogintza – Telebertsogintza
Pasatzea- Hilabetez digeritu ostean onartu diot neure buruari txapelketan pasa egin naizela. Entzun nuen nire izena, ikusi nuen zerrendan idatzita, hala ere, ezin neure buruari holako lorpenik aitortu. Baina, esan bezala digeritzeko tartea behar izaten dut horrelako “pasadak” eta gero. Txapelketa bera, pasada handia izaten da batzuentzako, psikologikoki eta ondorioz fisikoki ere bai. Neu naiz
Merke- Pasa den egunean, garaztar lagun batekin mintzatzen ari ginela eta, ohartzen gara frantsesez ez dagoela hitzik “merke” errateko. Zerbait merkea dela errateko, “ez dela kario” formulatu beharra dago. Merketasuna garesti ez izatearen bidez adierazten da frantses hizkuntzan, bere burua hain handi eta noble nahi duen Argien mintzaira berdinean. Ez dezatela gero erran euskara dela
Bizitzaren ederra- Doinua: Anbotorekin trukean 1-Hara zer garai, dena lehergai haimaiketako arimen kanpai mugarri zaharrak muga berritzat gaitz globalaren sendagai (bis) Gerra danbor hotsa nonahi irria profeten etsai Lanbide entxufebako kai Zer dela eta sentitzen naiz ni horren ondo, horren lasai? Zeozer nigan ez dabil ondo ala ez naiz ulertzeko gai? (bis) 2-Bertsolaritza, sorgin jakintza,
NIKOLAS ALDAI – Atzo hil zen Nikolas Aldai kazetari eta bertsozalea. Azken ale honetan Antxoka Agirrek egin zion elkarrizketa dakargu hona. Aldizkaritik gure doluminak bidali nahi dizkiegu senide eta lagunei. Mila esker denagatik, Nikolas. NIKOLAS ALDAI “Gustura gelditu nintzen egindako lanarekin. Altxor handi bat dago hor, oso erabilgarri, baita ikerketarako ere” Azken hamarkadetan irratian
Xabier Letek bertsolaritza poesiara ekarri zuen – Berria egunkarian. Bertsolaria ere izan zen Xabier Lete. Bertsolaritzari ekarpen garrantzitsua egin izana aitortu izan zaio, bai bertso jarriak musikatu eta zabaltzen, baita doinutegi aldetik ere, baina ikertu eta zehaztu gabe dago zein izan zen konkretuki haren ekarria. Letek, eta Ez Dok Amairu kolektibo osoak, parte hartu zuen
Onintza Enbeita – Aintzina Monasterio Maguregik Busturaldeko Hitzan. Euskaraldian murgilduta gaude, eta Euskara Eguna laster dato. Horietaz eta euskaraz eta bertsolaritzaren arteko harremanaz berba egin dugu Xabat Galletebeitia Abaroa eta Onintza Enbeita Maguregi bertsolariekin. Bertsolaritzak ze ekarpen egiten dio euskarari? Bertsolaritzak hizkuntza bizirik mantentzen du. Bertsolaritzarekin hizkuntza ahoz aho dabil, eta bertsolaritzak jolastu
Xabat Galletebeitia – Aintzina Monasterio Magurekik Busturialdeko Hitzan. Euskaraldian murgilduta gaude, eta Euskara Eguna laster dato. Horietaz eta euskaraz eta bertsolaritzaren arteko harremanaz berba egin dugu Xabat Galletebeitia Abaroa eta Onintza Enbeita Maguregi bertsolariekin. Bertsolaritzak ze ekarpen egiten dio euskarari? Ekarpen asko. Euskarari berari presentzia ematen dio, normaltasunez. Euskara bera normalizatzeko balio du zentzu batean.
Patxi Bisquert “Ombuaren itzala” proiektuaz – Amaia Goikoetxeak Tolosaldeko Atarian. «Horrelako proiektuak egin nahi baditugu, beharrezkoa da herrigintzan egitea» Urriaren 8an aurkeztu zuen Patxi Bisquert zinegileak (1952, Zizurkil) Ombuaren itzala proiektua. Pello Mari Otaño bertsolariaren inguruko film luzea egin asmo du auzolanean, eta, horretarako, hamar euroan 30.000 sarrera saltzea du helburu. Proiektuaz, kulturaz
